Dlaczego wciąż nie możemy zrezygnować z wykonywania doświadczeń na zwierzętach?

Wydawałoby się, że w XXI wieku dysponujemy na tyle licznymi alternatywami do badań na zwierzętach, że powinno nastąpić zaprzestanie wykonywania doświadczeń na żywych zwierzętach. Niestety nie jest to takie oczywiste. Metody zastąpienia można stosować w wielu przypadkach, szczególnie dotyczy to początkowych etapów badań i badania podstawowych właściwości substancji, jednak informacje uzyskiwane dzięki tym metodom są bardzo ograniczone. Do rzetelnej i wiarygodnej weryfikacji założeń eksperymentu niezbędna jest często odpowiedź całego organizmu, w którym współistnieją i współpracują całe skomplikowane układy, a nie tylko odpowiedź poszczególnych komórek czy tkanek. I chociaż co jakiś czas pojawiają się nowe metody, np. organy na chipach czy organoidy, które mogą dawać bardziej złożoną odpowiedź niż proste hodowle komórkowe, to jednak wciąż nie są to modele doskonałe i nie mogą w pełni zastąpić zjawisk i procesów zachodzących w żywym organizmie. Tak więc, na obecnym poziomie nauki, metody alternatywne są najczęściej pilotażowymi elementami doświadczenia, dzięki którym możemy znacznie redukować ogólną liczbę zwierząt w eksperymencie. Pozwalają na wstępne opracowania, ale dopiero konfrontacja tak uzyskanych wyników na całym, żywym organizmie, pozwala na pełną ocenę i uzyskanie wiarygodnej odpowiedzi. Metody alternatywne i doświadczenia na zwierzętach są zatem komplementarnymi etapami badań, uzupełniającymi się w celu uzyskania maksymalnie wiarygodnej informacji.

Zasady 3R to:
Zastąpienie (Replacement) – stosowanie metod, w których nie wykorzystuje się zwierząt.
Ograniczenie (Reduction) – stosowanie metod zmniejszających liczbę zwierząt wykorzystanych w eksperymencie.
Doskonalenie (Refinement) – stosowane metod minimalizujących cierpienie zwierząt i poprawa ich dobrostanu.

Zasady 3R zostały opracowane ponad 60 lat temu (Russell, W.M.S. and Burch, R.L., 1959. The Principles of Humane Experimental Technique, Methuen, London) i stanowią ogólnie akceptowany standard humanitarnego prowadzenia badań na zwierzętach. Zgodnie z obowiązującymi standardami zasady 3R są przestrzegane i wykorzystywane przez wszystkich naukowców oraz zostały wprowadzone do krajowych i międzynarodowych regulacji prawnych dotyczących procedur w badaniach na zwierzętach.

Więcej o zasadach 3R można dowiedzieć się odwiedzając poniższe strony:
UK National Centre for the Replacement, Refinement & Reduction of Animals in Research (NC3Rs)
Danish 3R Center
Norwegian Consensus Platform for Replacement, Reduction and Refinement of animal experiments, Noreca.
The 3R Research Foundation Switzerland
Het Nationaal Comité advies dierproevenbeleid, NCad (NED).