W jakim celu wykorzystuje się zwierzęta w doświadczeniach i testach?

Organizmy ludzi i zwierząt wbrew pozorom łączy wysokie podobieństwo anatomiczne, fizjologiczne, a przede wszystkim genetyczne. Na przykład z myszą domową – ssakiem najczęściej wykorzystywanym w badaniach mamy ponad 95% wspólnych genów, a z rybką danio pręgowany ok. 70%. Jesteśmy również podatni na podobne lub wręcz takie same problemy zdrowotne. Dlatego właśnie zwierzęta, jako żywe modele biologiczne, mogą być pomocne w weryfikacji wielu hipotez naukowych, zwłaszcza w sytuacjach, gdy nie możemy ich sprawdzić bezpośrednio na ludziach. Doświadczenia prowadzone z wykorzystaniem zwierząt dotyczą zarówno tzw. badań podstawowych, czyli tych pozwalających na poznanie podstawowych mechanizmów funkcjonowania lub/i patologii organizmu oraz badań stosowanych czyli tych, które dotyczą praktycznego wykorzystania zdobytej wiedzy, np. poprzez opracowywanie nowych leków.

Nie da się zaprzeczyć, że dzięki badaniom z użyciem zwierząt dokonał się ogromny postęp w medycynie i naukach biologicznych. To właśnie badania na zwierzętach są pierwszym krokiem w opracowaniu wielu skutecznych terapii, farmaceutyków czy szczepionek zapobiegającym chorobom (szacuje się, że dzięki postępowi nauk medycznych nastąpiło wydłużenie średniej długości życia ludzi o ok.10 lat i wskaźnik ten stale rośnie). W dalszym ciągu dzięki doświadczeniom możemy poznawać mechanizmy funkcjonowania organizmów, powstawania chorób i zapobiegania im, czy w końcu opracowywać i wdrażać nowe metody diagnostyczne i skuteczne terapie. Badań takich nie można zazwyczaj prowadzić bezpośrednio na ludziach czy przy pomocy metod in vitro. Dotyczy to zarówno medycyny, jak i weterynarii. Tak wiec główny dział wykorzystania zwierząt w doświadczeniach to badania biomedyczne na poziomie zarówno podstawowym jak i aplikacyjnym, a korzyści z przeprowadzanych doświadczeń trafiają bezpośrednio do ludzi jak i innych zwierząt.

Kolejnym działem badań, w którym wykorzystuje się zwierzęta są wymagane przepisami testy skuteczności i bezpieczeństwa produktów konsumpcyjnych: począwszy od leków, poprzez chemię spożywczą, gospodarczą i przemysłową, po produkty stosowane w rolnictwie. Warto zauważyć, że jest to dział, który dysponuje największym zasobem metod alternatywnych do badań na zwierzętach. Skrupulatnie opracowane wytyczne i przepisy międzynarodowe dotyczące tego działu badań są gwarancją bezpieczeństwa produktów zarówno dla ludzi jak również innych zwierząt i środowiska.

Najbardziej marginalnym działem użycia zwierząt są doświadczenia w edukacji. Obecne przepisy prawa obowiązujące w UE nie zezwalają na użycie zwierząt na poziomie szkolnictwa podstawowego czy średniego, a jedynie w szczególnych przypadkach na poziomie szkolnictwa wyższego oraz w specjalistycznym kształceniu zawodowym, głównie lekarzy i lekarzy weterynarii. Tak więc bezpośrednie zyski z tego typu doświadczeń również trafiają bezpośrednio do ludzi i innych zwierząt.

Źródło: Sprawozdanie KKE za 2018r

Opracowanie Monika Mikulska